Virus bronzavosti paradajza (Tomato spotted wilt virus, TSWV) je biljni virus sa najširim krugom domaćina. Među najznačajnije gajene biljke domaćine virusa spadaju paprika i paradajz.
Ime virusa potiče od pojave bronzane boje koja je karakterističan simptom na biljkama paradajza. Ove promene se dešavaju na lisnim drškama, stablu i tački porasta. Simptomi na mladom lišću su u vidu sitnih, tamnosmeđih pega, lišće je uvijeno i naborano. Vršni meristem obično zahvata sistemična nekroza, što se odražava na smanjen porast biljke. Na mladim, zelenim plodovima javljaju se nekrotični prstenovi i šare usled čega plodovi imaju nepravilan oblik. Na zrelim plodovima javljaju se koncentrične prstenaste pege, odnosno bledocrvena, bela ili narandžasta polja oivičena koncentričnim prstenovima. Često se javlja neravnomerno sazrevanje plodova. Takvi plodovi gube tržišnu vrednost. Usled intenzivnog širenja vektora ovog virusa štete u proizvodnji paradajza i paprike mogu dostići i do 100%.
Vektori virusa su tripsi, insekti koji imaju više generacija tokom jedne godine. Virus može biti unet u organizam tripsa samo u stadijumu larve, a odrasli insekti su ti koji dalje prenose i šire virus. Odrasli insekti su zaraženi tokom čitavog svog života. Virus se ne prenosi na potomstvo tripsa.
Usled razvoja rezistentnosti, specifične biologije, uslova sredine u proizvodnji u zaštićenom prostoru, obaveze pridržavanja karence i skrivenog načina života tripsa, suzbijanje vektora virusa je izuzetno teška i zahtevna mera, ali je važna u sprečavanju virusnih infekcija. U suzbijanju tripsa važnu ulogu mogu imati predatori koji se unose u zaštićeni prostor, među kojima su značajni grinja Neoseiulus cucumeris i stenica Orius insidiosus.
Uništavanje biljaka sa simptomima virusa, pregled biljaka na prisustvo tripsa (metod otresanja na belu podlogu), suzbijanje tripsa primenom registrovanih preparata, uništavanje korova u i oko plastenika (jer su korovi rezervoari virusnih oboljenja i vektora), predstavljalju važne mere.
Pri primeni hemijskih mera zaštite strogo se pridržavati karence primenjenih insekticida posebno u usevima koji su u fazi sazrevanja plodova.
Dušan Mladenović dipl. inž. zaštite bilja
Dušan Mladenović
Dušan Mladenović