[Snežana RadovanovićUčesnik]

Ova stenica spada u grupu insekata sa nepotpunim preobražajem (Heterometabola) i prolazi kroz 3 razvojna stadijuma: jaje, larva (nimfa) i imago. Jaja su svetlozeleno do svetloplave boje i polažena u grupicama koje se sastoje od 20 do 30 jaja (vrlo često 28), najčešće na naličje lista. Larve prolaze kroz 5 larvenih stupnjeva i podjednako su štetne kao i imago. Imaju crnu glavu i toraks, dok je abdomen crveno-narandžaste boje. Larve prvog stupnja se nakon piljenja zadržavaju u neposrednoj blizini jaja, a zatim se razilaze i kreću u potragu za izvorom hrane. Prilikom preobražaja u naredni larveni stupanj, larve gube crveno-narandžastu pigmentaciju i dobijaju karakteristične grube nazubljene izraštaje duž bočne ivice toraksa. Stariji larveni stupnjevi su tamnosive boje sa bakarnocrvenim pegama i uočljivim belim prstenovima na pipcima I tibijama sva tri para nogu . Imaga H. halys su obojeni različitim nijansama braon boje, zbog čega vrsta i nosi naziv braon mramorasta stenica. Karakteristična je šara po obodu abdominalnog dela tela, koja je vidljiva ispod krila i sastoji se od naizmeničnih crno-belih polja, pri čemu je bela površina trouglastog oblika.

U našim uslovima ova štetočina razvija dve generaciju godišnje. Prezimljava u stadijumu imaga sakrivenih ispod kore biljaka ili u urbanim sredinama. Krajem aprila, a najčešće početkom maja prezimele jedinke napuštaju skrovišta i započinju period dopunske ishrane, nakon čega dolazi do razmnožavanja i polaganja jaja. Period ovipozicije prve generacije je dosta produžen i može da traje do avgusta. Druga generacija je brojnija tokom avgusta kada sledi period intenzivnog razvijanja ispiljenih larvi. Larve završavaju razvoj do kraja septembra i tada se mlade odrasle jedinke polako povlače na prezimljavanje.

Najznačajnija oštećenja se manifestuju na plodovima leske. Oštećena jezgra bivaju smežurana, plutasta i nepravilnog oblika sa jasno vidljivim ubodnim mestima oko kojih se šire nektotične površine, što značajno smanjuje kvalitet i tržišnu vrednost ploda leske. Visina štete i simptomi oštećenja zavise od momenta napada stenice i faze razvoja leske. Ukoliko se napad stenice odvija u periodu intenzivnog formiranja jezgra obrazuju se smežurani plodovi nepravilnog oblika, dok ishrana stenice u fazi pune zrelosti uzrokuje pojavu plutastih plodova. Pored navedenih simptoma, braon mramorasta stenica svojom ishranom može remetiti oplodnju leske, što dovodi do obrazovanja praznih plodova. Osim direktnih šteta izazvanih ishranom H. halys, ubodna mesta predstavljaju ulazne otvore za pojavu i razvoj različitih patogena, što vrlo često uzrokuje pojavu plesni i truljenje čitavog jezgra.  Sorte leske sa debljom ljuskom ploda pokazuju izvesnu otpornost prema pojedinim insekatskim vrstama,ali  u slučaju pojave braon mramoraste stenice u zasadima leske, debljina ljuske ne utiče na stepen štetnosti.

[Autor]

Članci