[Stefanović DejanUčesnik]

Lisna površina ima veoma veliki značaj za količinu prinosa i kvalitet grožđa. Mnogi joj upravo daju odlučujuću ulogu. Pored lisne površine po čokotu i jedinici prinosa, značajan pokazatelj je i indeks lisne površine koji predstavlja odnos između površine lišća i površine zemljišta izraženih u istim jedinicama. Indeks lisne površine (LAI) je često predmet ispitivanja raznih radova. Znatne razlike u pogledu lisne površine koje iznose pojedini autori, potiču od bioloških svojstava sorti, rastojanja sadnje, uzgojnog oblika čokota, klimatskih uslova sredine i dr. Zato je veoma važno da se za svaku sortu i sve uslove sredine odredi optimalna lisna površina koja obezbeđuje najpovoljniji prinos i kvalitet grožđa. Smart (1992) smatra utvrđivanje lisne površine po čokotu i/ili po jedinici površine zemljišta kao neprocenjivo za vinogradarsku praksu. Listovi predstavljaju glavni uzrok zasenjivanja ali i osnovnu površinu kojom se „hvata“ sunčeva svetlost i pretvara u hemijsku energiju procesom fotosinteze.

Postoji više metoda za ispitivanje površine lista i lisne površine čokota (pomoću metode lisnih parametra, konture lista na papiru, metode kružnih isečaka, metode planimetra, korišćenjem posebnih uređaja – elektronski merači kojima se vrši snimanje lisnih površina i dr.). Ove pokazatelje je potrebno utvrditi prilikom izračunavanja fizioloških parametra kao što su: intenzitet transpiracije, intenzitet fotosinteze, parametri rastenja, ali su značajni i kod izbalansiranosti čokota – odnosa lisna masa/grožđe.

Metode su različite, neke podrazumevaju uzorkovanje listova i čitavih lastara i zatim merenje u laboratorijskim uslovima, neke korišćenjem specijalizovane opreme kojom se vrši određivanje u polju (in situ), kao i više različitih nedestruktivnih metoda. Mogu se razlikovati direktne i indirektne in situ metode (Gobron N. et al. 2009). Direktne metode omogućuju dosta tačne podatke istovremeno iziskujući više rada. Mogu se podeliti na dva osnovna koraka: sakupljanje lišća i merenja lisne površine. Zahvaljujući različitim tehničkim rešenjima instrumenata mogu se koristiti in situ ili laboratorijski. Indirektne metode se zasnivaju pretežno na određivanju količine propuštene svetlosti kroz krošnju biljaka, za šta se koriste različiti instrumenti (uglavnom razvijeni poslednjih 25 godina). Ovi uređaji ne razlikuju lisnu površinu od drugih delova biljaka (lastara, grozdova i dr.) pa je potrebna izvesna korekcija.

– Metoda lisnih parametra se zasniva na približnosti oblika listova biljaka određenim geometrijskim slikama. Geometrijski oblici imaju formule po kojima se izračunava njihova površina, međutim kako oblik listova manje ili više odudara od oblika geometrijskih slika mora se primeniti korekcioni faktor. Najčešće se pomenutom formulom dobija nešto povećana površina pa se putem primene korekcionog faktora smanjuje potencijalna greška. Obrazac izračunavanja korekcionog faktora glasi  k = P₁/P,  gde je:

P₁= površina lista (određena planimerom)

P = izračunata površina geometrijske slike (putem obrasca)

Korekcioni faktor može da varira i treba ga odrediti za svaku sortu u odgovarajućim uslovima kako bi konačno izračunavanje površine lista bilo što preciznija. Metoda je relativno brza sa greškom od 10%.

Za izračunavanje površine lista koristi se formula:

P = k _*L _*W_max

P = površina lista (cm²)

k = korekcioni faktor

L = dužina lista (cm)

W_max = maksimalna širina lista (cm)

 

– Metoda konture lista na papiru – kao što naziv metode kaže, potreban je papir koji se iseče na kvadrat poznatih dimenzija (10×10 cm, tj. 100 cm²). Na analitičkoj vagi se odredi masa istog, a zatim se na njemu iscrtaju konture lista čija se površina želi utvrditi. Makazama se iseče površina konture i odredi se masa. Površina se računa po formuli:

P₁ = (m₁_*P)/m

P = površina kvadrata (cm²)

m = masa kvadrata (g)

m₁ = masa kontura lista (g)

P₁ = površina konture lista (cm²)

 

– Metoda kružnih isečaka – ova metoda pogodna kod biljaka sa naboranim lišćem (kao što je vinova loza). Predstavlja jednostavnu i jeftinu metodu određivanja lisne površine (Smart, 1992). Princip je da se izmeri masa lista, a zatim se od lista uzima što veći broj kružnih isečaka  (pomoću borera). Površina se računa po formuli:

P = (m _*n _*r² _*π)/m₁

P = površina lista (cm²)

m = masa lista (g)

n = broj kružnih isečaka

r = poluprečnik kružnih isečaka

m₁ = masa kružnih isečaka (g)

 

– Metoda planimetra – jedna od najtačnijih metoda, a zasniva se na tome da se iscrtaju konture lista na papiru da bi potom očitavanjem na planimetru i primenom formule odredili površinu:

P = k _*(R₂ – R₁)

P = površina lista (mm²ili cm²)

R₁ = vrednost krajnjeg položaja planimetra

R₂ = vrednost početnog položaja planimetra

k = konstanta

[Autor]

Članci