[Tanasković BrankoUčesnik]

Niz faktora može znatno uticati na smanjenje prirodne otpornosti voćaka prema mrazu, kako kambijuma, tako i različitih drugih tkiva: nedovoljne količine organskih rezervi najčešće usled iznurenosti voćaka rodom; neblagovremeno završavanje vegetacije ( nezdrvenjavanje i nesazrevanje tkiva); nepovoljni uslovi kaljenja krajem vegetacije usled naglog nastupanja hladnoće posle relativno toplijeg vremena.
Povrede tkiva voćaka mogu biti različite: delimično ili potpuno cepanje i sušenje. Obično se raspoznaju po tamnijoj boji tkiva usled aktivnosti oksidacionih enzima. S polja na deblu, granama i korenu mogu se primetiti nekrotične pege, pukotine i izmrzline kore. Zatim se javlja sušenje grančica ili čitavih voćaka. Pogotovo se izmrzline javljaju na delovima raklja voćaka i to utoliko više ukoliko su raklje skeletnih grana pod manjim uglom.
Pojedini delovi debla nejednako su otporni prema mrazu. Najmanju otpornost ispoljava prizemni deo debla, jer je izložen najvećim kolebanjima temperature, što nepovoljno deluje na kaljenje, a i manje je obezbeđen hranljivim rezervama, koje kasnije i pristižu, naročito pri poznijem završetku vegetacije ( jer u tom slučaju kad je toplo- tu je najtoplije, a kad je hladno- tu je najhladnije. Ostali deo debla je osetno otporniji. Skeletne grane ponašaju se u tom slučaju kao i gornji delovi debla. Slično je i sa ostalim starijim granama. Nešto jače izraženu osetljivost imaju unutrašnji delovi raklji voćaka. Pri tom osetljivost tkiva raklji nastaje usled lošijih uslova sazrevanja i kaljenja tkiva, odnosno usled slabijeg obezbeđenja hranljivim rezervama.Osetljivost debla i grana voćaka prema mrazu pojačava se i mehaničkim povredama. Zato su ozlede pojedinih delova voćke veoma nepovoljne, a nekada i opasne po njihov opstanak.
Na deblu i granama mrazevi izazivaju nekrotične pege ili zone, sušenje kore i pucanje tkiva. Ukoliko pri tom kambijum ostane zdrav, regenerisaće se i kora i drvo. U suprotnom, povređena mesta se osuše. Takođe, pojedine strane debla nisu jednako izložene opasnosti. Najviše strada jugozapadna strana, jer su sa te strane zimi znatno jača kolebanja temperature. Usled jačeg zagrevanja s te strane nastaje ranije buđenje vegetacije, a samim tim i smanjenje otpornosti prema niskim temperaturama.Oštećenja debla mrazevima zavise u vrlo velikoj meri od visine ( što su viša – duža, sve je veća opasnost od niskih temperatura i sve više stradaju od ovih i obrnuto. Što su debla duža, sve je veća površina izložena niskim temperaturama, nešto je kasniji završetak vegetacije, ograničeniji je priticaj hranljivih i zaštitnih rezervnih materija.Pri normalnim uslovima vegetacije, grane i grančice voćaka su u istoj meri otporne prema mrazu kao i deblo. Ali tri činioca mogu bitno umanjiti otpornost grana i grančica time što izazivaju slabo zdrvenjavanje: duža vegetacija, zasenjenost i nedovoljne količine organskih rezervi u tkivu. Zbog toga se usled niskih temperatura mogu osušiti vrhovi letorasta ili grančica u unutrašnjosti krošnje, a nekada i jedni i drugi. Vrhovi letorasta obično izmrznu kada god nisu dobro sazreli, zdrvenjeni, dok grančice u unutrašnjosti krošnje – kada su jače zasenjene, sa manje hranljivih rezervi i sa nepovoljnim uslovima kaljenja. Zato se često dešava da su i vrhovi jednogodišnjih grančica neoštećeni.
Voćari su najviše zabrinuti, pri jakim dugotrajnim mrazevima, za optanak cvetnih i lisnih pupoljaka na grančicama. Lisni pupoljci, za razliku od cvetnih, osim kod breskve- gde nekada pre stradaju nego cvetni, su vrlo otporni prema mrazu, gotovo kao i kambijum, i imaju jača oštećenja ukoliko izmrznu i grančice na kojima se oni nalaze.

[Autor]

Članci