Otpornost pšenice prema mrazu i niskim temperaturama

Otpornost prema mrazu i niskim temperaturama pšenica stiče kroz duži vremenski period -period kaljenja. Kaljenje ima dve faze. Prva faza je intenzivno nakupljanje šećera u toku sunčanih, jesenjih i zimskih dana,a druga faza je potiskivanje vode iz ćelija i na taj način snižavanje tačke mržnjenja. Ako neka sorta ne prođe proces kaljenja (koji je zapravo sastavni deo stadijuma jarovizacije) neće moći izdržati niske temperature čak i ako genetski poseduje otpornost prema mrazu. Otpornost prema mrazu zavisi i od faktora spoljne sredine. Snežni pokrivač je dobar izolator i ako su biljke pokrivene samo sa nekoliko centimetara snega, temperature od – 30 stepeni ne mogu oštetiti usev, dok bez snega i temperature od – 10 stepeni, naročito ako duže traju mogu naneti znatna oštećenja osetljivim sortama. Sorte osetljive prema mrazu obično imaju kratak stadijum jarovizacije pa u uslovima rane jesenje setve završe stadijum jarovizacije i pređu u generativni stadijum kada dolazi do diferencijacije klasa. Kada nastupe niske temperature ,dolazi do izmrzavanja biljaka jer ni jedna sorta nije otporna prema niskim temperaturama u generativnom stadijumu. Ovo se može izbeći različitim rokovima setve,tako da se najranije seju najotpornije sorte,zatim sorte dobre i srednje otpornosti prema mrazu,a poslednje sorte slabije otpornosti. Plitka setva smanjuje otpornost prema mrazu,jer se čvor bokorenja nalazi na površini pa je direktno izložen uticaju niskih temperatura.I setva dublja od 4 cm smanjuje otpornost prema mrazu ,jer se biljka slabije razvija dok se probije kroz deblji sloj zemljišta,a čvor bokorenja je isto na dubini 1-2 cm kao i kod setve na 2-4 cm dubine koja omogućava najbolji razvoj biljaka pšenice. Na otpornost prema mrazu imaju uticaja i zdravstveno stanje biljaka, stanje zemljišta, ekspozicija terena i dr. i da bi se osigurao što bolji razvoj useva sve ove faktore treba uzeti u obzir.

dipl.ing. Snežana Stojković-Jevtić